„Портата кон пеколот“ во Сибир се шири толку брзо што може да се види од вселената

Дупка широка 200 хектари и длабока речиси 100 метри во висорамнините Јана во Сибир, позната како „кратерот Батагаика“, се шири побрзо од очекуваното поради климатските промени.

Кратерот Батагаика, познат и како „Порта кон пеколот“, настанал кога, „вечниот мраз“, замрзнатата почва во Сибир почнала да се топи. Ова топење ослободиlo многу метан, силен стакленички гас, во атмосферата.

Вечниот мраз е слој почва или карпа што останува замрзнат најмалку две последователни години. Обично се наоѓа во многу студени региони, како што се Арктикот и Антарктикот, и содржи мешавина од мраз, органски материјал и минерали.

Сега, новото истражување откри дека стапката на метан и други јаглеродни гасови што се ослободуваат како што се продлабочува кратерот достигна помеѓу 4000 и 5000 тони годишно.

Наодите, според водечкиот автор на студијата, „покажуваат колку брзо се случува распаѓањето на вечниот мраз“.

Тој предупредува дека кратерот наскоро најверојатно ќе го истече целиот преостанат стакленички гас што го оставил.

Глациологот Александар Кизијаков, водечки автор на студијата, работеше со десетина други истражувачи на новата студија, објавена овој месец во списанието Геоморфологија.

Кизјаков и неговите колеги откриле дека кратерот речиси стигнал до основата, што значи дека топењето на вечниот мраз речиси завршило. Но, Кизјаков, кој предава на Московскиот државен универзитет Ломоносов во Русија, истакна дека сè уште има можности топењето да продолжи настрана.

„Се очекува проширување по маргините и нагорнината. Оваа странична експанзија е исто така ограничена од близината на карпата, чиј врв очигледно се издигнува до седлото помеѓу најблиските планини на околу 550 метри нагорнина“, објасни тој.

Тимот успеа да развие 3Д модел за тоа како ледениот вечен мраз попуштил за време на неговиот повеќедецениски колапс користејќи широк опсег на податоци од различни независни извори.

Далечинско сензорирање со висока резолуција – собрани од сателитски податоци и преку летови на беспилотни летала над Батагаика – беше комбинирано со примероци од вечен мраз и други примероци од почва на теренските експедиции во 2019 и 2023 година.

Сите тие податоци беа внесени во нивните компјутерски модели.

Овој модел им помогна да го мапираат и предвидат топењето на основната геолошка структура на вечниот мраз за да дознаат колку и кои материјали се одмрзнуваат во него, а потоа што се ослободува, дали во водната маса или во атмосферата.

Резултатите открија, како што изјави Кизијаков „колку динамично се менуваат формите на земјиштето во областите со вечен мраз“.

Никита Тананаев, истражувач во Институтот за пермафрост Мелников во Јакутск, кој не учествуваше во новото истражување, истакна дека токму ова истекување од кратерот трајно ги менува блиските екосистеми.

„Ова ќе доведе до значителни промени во живеалиштето на реката, а ефектот на седиментот што ќе избега од падот, кратерот Батагаика, е забележан дури и во реката Јана, главната река во близина“, рече Тананаев.