Онкало: „Вечната“ гробница за нуклеарен отпад во Финска, која ќе трае 100.000 години

Во Финска е направен значаен чекор кон решавање на долгогодишниот проблем со нуклеарниот отпад, со отворање на првата „гробница“ за негово долгорочно складирање. Овој уникатен проект, наречен Онкало, е дизајниран да го задржи нуклеарниот отпад безбеден од природата и човековата активност во наредните 100.000 години — времето потребно радиоактивниот материјал безбедно да се разгради.

Онкало, кој чини 4 милијарди долари, се наоѓа во Финска и претставува 10 километри долга мрежа на тунели. Оваа гробница ќе складира 6.500 тони ураниумски отпад произведен од локалните нуклеарни централи, кои во 2022 година генерираа 35 проценти од електричната енергија на земјата. Финските реактори се едни од најпродуктивните во светот, работејќи со просечен капацитет од 95 проценти.

Проектот започна во 2019 година, воден од финската организација за управување со отпадот, Посива. До 2026 година, Посива планира да закопа 3.250 канистри со отпад. Канистрите, ќе се сместуваат во вертикални дупки, по што ќе се опкружуваат со бентонитна глина за дополнителна заштита. Откако ќе се пополнат сите дупки, ќе бидат запечатени со глина, создавајќи повеќеслојна бариера против контаминација.

Посива објаснува дека, иако многу земји со нуклеарна енергија имаат складишта за ниско- и среднорадиоактивен отпад, ниту една досега не создала трајно складиште за високоактивно потрошено гориво. Тековните методи, како складирање во големи резервоари или закопување, се сметаат за адекватни на краток рок, но научниците стравуваат дека тие не се одржливи на долг рок.

Кога отпадот ќе биде закопан во Онкало, неговото ниво на радијација ќе се намали на една илјадинка од првичното. Но, и ова мало ниво останува опасно за луѓето. Затоа, канистрите се дизајнирани да останат непроникливи додека радиоактивноста не се намали до безопасно ниво.

Со ова револуционерно решение, Финска поставува нови стандарди за управување со нуклеарниот отпад, обезбедувајќи безбедност за идните генерации.