Ашваганда: Древна билка што стана тренд за здравје, но внимавајте на ризиците
Во зависност од тоа кого следите на социјалните мрежи, сигурно сте забележале дека минатата година многу се зборуваше за малку познатата билка ашваганда. Се вели дека славни личности како Меган Маркл, Гвинет Палтроу и Џенифер Анистон ја користат ашвагандата заради нејзиното смирувачко дејство.
Ашвагандата стана вистински хит на социјалните мрежи – на ТикТок, хаштагот #ashwagandha имаше повеќе од 670 милиони прегледи во 2024 година.
Научното име на ашвагандата е Withania somnifera. Таа е билка која со векови се користи во ајурведската медицина – древен индиски систем за лекување што се заснова на идејата дека здравјето зависи од рамнотежата меѓу телото, умот и духот.
Ајурведата се фокусира на холистички пристап кон здравјето преку природни методи како билки, промени во исхраната, физикална терапија, медитација и јога.
Но, надвор од мрежите – што вели науката за ашвагандата?
Можно дејство против стрес
Коренот од ашваганда традиционално се користел како адаптоген – супстанца која му помага на телото подобро да се справи со стресот, било тој физички, биолошки или хемиски.
Најсилните научни докази за ашвагандата се во контекст на намалување на стрес и анксиозност. Преглед на неколку мали студии покажува дека може значително да ги намали перципираниот стрес и анксиозност, веројатно преку регулација на нивото на кортизол (хормонот на стрес).
Исто така, ашвагандата може да го подобри и квалитетот на сонот. Делот somnifera во нејзиното научно име буквално значи „она што предизвикува сон“. Неколку студии покажуваат дека луѓето заспиваат побрзо и спијат подлабоко, што може да им помогне особено на оние што страдаат од несоница. Но, нема цврсти докази дека е поефикасна од класичните апчиња за спиење.
Можни други придобивки
Самиот збор „ашваганда“ на санскрит значи „мирис на коњ“, симболизирајќи сила и издржливост.
Истражувањата покажуваат дека ашвагандата може да ја подобри физичката издржливост, да ја зголеми мускулната маса, силата и користењето кислород при вежбање. Затоа е сè попопуларна меѓу спортистите и фитнес ентузијастите.
Кај мажите, неколку мали студии покажуваат дека ашвагандата може да го зголеми нивото на тестостерон и да ја подобри плодноста преку зголемување на бројот и подвижноста на сперматозоидите. Ова е поврзано со хормонот DHEA, кој учествува во создавање на тестостерон. Но, мажите со рак на простата чувствителен на тестостерон треба да ја избегнуваат.
Има и истражувања што ја поврзуваат ашвагандата со подобрување на когнитивните функции – како меморија и концентрација. Малите студии кај постари лица со когнитивни проблеми сугерираат дека билката може да го намали оксидативниот стрес и воспалението, два фактори што негативно влијаат на мозочната функција.
Исто така, се спроведуваат клинички испитувања за да се утврди дали ашвагандата може да помогне при симптоми на долг КОВИД, како замор и ментална магла, но сè уште нема доволно докази.
Ашвагандата е богата со фитохемикалии, особено со соединенија наречени витанолиди. Овие соединенија имаат структура слична на стероиди и можат да помогнат во намалување на шеќерот во крвта, како кај здрави лица, така и кај оние со дијабетес. Сепак, потребни се поголеми студии за потврда.
Несакани ефекти
Иако ашвагандата нуди потенцијални здравствени придобивки, треба да се знае дека таа носи и ризици.
Долгорочната безбедност на ашвагандата не е доволно истражена. Повеќето студии се краткорочни (до три месеци употреба), додека ефектите може да се појават дури по неколку недели или месеци.
Најчестите несакани ефекти се благи желудочни тегоби и мачнина.
Употребата на ашваганда не се препорачува кај лица со заболувања на црниот дроб, бидејќи има пријавени случаи на сериозни оштетувања на црниот дроб, иако ретки.
Исто така, бидејќи може да ја стимулира работата на имунолошкиот систем, ашвагандата не е препорачлива за лица со автоимуни болести како мултиплекс склероза или ревматоиден артритис.
Постои и ризик од интеракција со одредени лекови, особено имуносупресанси, седативи и лекови за тироидна жлезда.
Истражувањата покажуваат дека ашвагандата може да го зголеми нивото на тироидни хормони, што може да доведе до проблеми кај лицата што земаат лекови како левотироксин.
Бремените и доилки треба да ја избегнуваат ашвагандата, бидејќи може да предизвика спонтани абортуси. Иако доказите не се сосема јасни, подобро е да се биде претпазлив.
Заклучок
Ашвагандата навистина има потенцијал како природно средство за ублажување на стресот, подобрување на сонот и зголемување на енергијата. Не е ни чудо што стана миленичка на љубителите на велнес трендовите.
Но, научните истражувања сè уште се во развој. Потребни се повеќе и поголеми клинички студии за конечно да се потврдат и придобивките и ризиците, како и да се утврди најбезбедната доза.
Ако размислувате да започнете со употреба на ашваганда, особено на подолг рок, најпаметно е прво да се консултирате со лекар, особено ако имате постојни здравствени проблеми или земате други лекови.
Коментирај анонимно