Централна Азија го губи своето најголемо богатство: Регионот на работ на водна криза

Амударија и Сирдарја, двете големи трансгранични реки што го снабдуваат Узбекистан со вода, се раѓаат далеку надвор од неговата територија — во планините на Таџикистан и Киргистан. Речиси целокупната питка вода — околу 100% — доаѓа однадвор. Но, дождовите се намалуваат, а глечерите драматично се топат — не само поради глобалното затоплување, туку и поради правта што ја носи ветрот од исушеното корито на Аралското Море.

Квалитетот и достапноста на водата паѓаат, а милиони Узбекистанци се веќе без чиста вода. Додека во Ташкент питката вода и натаму е добра, во други делови на главниот град, подземните води отвораат аларм – нивото паднало од 6 на 15-18 метри за само неколку години. Загадувањето е сериозно: индустриски отпад, нефилтрирани одводи од туристички центри и нефункционални пречистителни станици – сето тоа ја труе водата што луѓето ја пијат.

95% од водата оди за земјоделство, а половина се губи напразно. Половина од потрошената вода завршува изгубена – преку стари канали, лошо наводнување и политичка инертност. Узбекистан е зависен од одгледувањето памук – најжедниот културен вид. За експертите е јасно: ако не се реформира земјоделската политика, кризата ќе стане неповратна.

Авганистан гради канал кој ќе земе до 30% од Амударија; Казахстан и Таџикистан инвестираат во проекти што го намалуваат дотокот на вода во реонот. Без меѓудржавна соработка и нови технологии, регионот ќе се соочи со уште поостра борба за секој литар вода.

Бројките се шокантни: веќе 7 милиони луѓе во Узбекистан живеат без редовен пристап до чиста вода. Ако системот не се смени, таа бројка ќе се удвои. Времето на предупредувања помина; сега е време за акција – на поединечно, државно и регионално ниво. Водата е прашање на морал и опстанок: само ако покажеме одговорност и солидарност, Централна Азија може да си осигура иднина.