Дали нуклеарна експлозија во Иран би влијаела врз Македонија?
Во пресрет на 80-годишнината од нуклеарните бомби фрлени врз Хирошима и Нагасаки, прашањето што денес повторно се поставува е: што ако денес избие нуклеарна војна – и дали ние, во Македонија, би биле директно или индиректно погодени од таков настан?
Во овој текст, ќе разгледаме хипотетичка ситуација на нуклеарен напад во Иран и ќе пресметаме колку далеку се наоѓа Македонија, како би влијаела детонацијата и што може да се очекува.
Содржина:
Колку сме оддалечени од Иран?
Македонија (претежно Скопје) е оддалечена околу 2.500 до 3.000 километри од Техеран, во зависност од локацијата на евентуалната детонација во Иран. За споредба:
• Хирошима и Нагасаки беа погодени од бомби со сила од 15 и 21 килотон.
• Современи нуклеарни бомби – како што е хипотетичната од 1 мегатон што ја анализира AsapSCIENCE – се 80 пати посилни од бомбата во Хирошима.
• Радиусот на директна разурнувачка моќ на 1 мегатонска бомба е околу 8 до 11 км за тешки изгореници, и до 21 км за флеш заслепување.
Тоа значи Македонија е над 100 пати подалеку од радиусот на директно дејство на ваква бомба. Значи, директна штета од експлозијата воопшто не би почувствувале.
Дали би почувствувале нуклеарен пад (радијација)?
Нуклеарниот пад, познат како „nuclear fallout“, претставува радиоактивен материјал што се издигнува во атмосферата и потоа се шири преку ветровите. Овој материјал може да се пренесе и илјадници километри подалеку – дури и до најдлабоките океани, како што покажале истражувања на радиоактивен јаглерод од Студената војна пронајден во Маријанскиот ров.
Но, радијацијата се разредува со растојание. Ако бомбата е детонирана на земја и има силен ветер кон Европа, минимална количина честички би можела да пристигне до Балканот по неколку дена, во форма на фини честички во атмосферата.
Во ваков случај, нивото на радијација би било многу ниско, но можно е да се детектира со чувствителна опрема. Не би било доволно силно за да предизвика директна штета врз здравјето на луѓето во Македонија.
Што со климатските последици – нуклеарна зима?
Најголемата потенцијална закана за поширокиот регион (и светот во целост) е т.н. нуклеарна зима – сценарио во кое повеќе нуклеарни експлозии испуштаат чад и прашина во атмосферата, блокирајќи сончева светлина и предизвикувајќи намалување на температурите, суши и глобален недостиг од храна.
Истражување од 2019 година покажува дека дури и ограничена војна меѓу САД и Русија би довела до глобална температура пониска за 1.5-2°C, што е доволно да го наруши земјоделството.
Ако би се случила само една детонација во Иран, нема да има нуклеарна зима.
Ако станува збор за масовен конфликт со повеќе детонации, тогаш и Македонија би почувствувала климатски и економски последици: нарушени земјоделски циклуси, пораст на цени на храна и енергија, бегалски бранови, геополитичка нестабилност.
Без директен ризик, но со потенцијални последици
Директно: НЕ – нуклеарна бомба во Иран нема физички да влијае врз Македонија. Индиректно: ДА – може да има геополитички, економски и климатски последици, особено ако конфликтот ескалира.
Сепак, овие сценарија се хипотетички.
Меѓународните договори и нуклеарната дипломатија сè уште ја држат ситуацијата под контрола. Но, познавањето на науката зад овие оружја е важно – не за страв, туку за свесност и одговорност.
Коментирај анонимно