Германски научници создадоа „супер пајаци“ во лабораторија – експертите предупредуваат на можни ризици
Во германска лабораторија беше постигнат научен пробив кој предизвикува и восхит и загриженост. По првпат во светот, научници користеа технологијата за уредување на геномот CRISPR-Cas9 врз пајаци. Ова достигнување отвора нови хоризонти во науката за материјали, но истовремено поставува важни етички прашања и предизвици за биолошката безбедност.
Пајажина посилна од челик
Пајаците постојат на Земјата повеќе од 400 милиони години и се претставници на еден од најуспешните и најразновидни видови во природата. Особен интерес кај научниците отсекогаш предизвикувала нивната свила — суптилен, но извонредно издржлив природен материјал. Некои типови пајажина имаат затегнувачка цврстина споредлива со челикот, а се одликуваат и со висока еластичност и леснотија. Поради овие својства, пајаковата свила се смета за идеален материјал за примена во биомедицината, воени технологии и напредни композити.
Но, пајаците не можат да се одгледуваат индустриски како свилени буби, бидејќи се територијални и агресивни. Затоа, научниците се насочија кон генетско уредување — со цел директно да ги модифицираат гените одговорни за производството на свила. Истражувачите од Универзитетот во Бајројт во Германија го направија токму тоа: го применија CRISPR-Cas9 системот на женки на обичниот домашен пајак (Parasteatoda tepidariorum), успешно „исклучувајќи“ ген поврзан со развојот на очите, што резултираше со изведени пајаци без очи — доказ дека техниката функционира.
Светлечки мрежи и можни опасности
Во следниот, посложен експеримент, научниците го таргетираа генот што ги кодира главните свилени протеини — спироините. Во пајаците беше вметната генетска секвенца за црвен флуоресцентен протеин. Резултатот ги надмина очекувањата: пајаците почнаа да создаваат пајажина што свети црвено под одредено светло. Ова беше прв успешен обид во светот за вметнување на нова генетска информација во протеинската структура на пајаковата свила.
Овој напредок отвора пат кон создавање „паметни“ материјали со однапред одредени својства — ултрацврсти, биокомпатибилни, па дури и материјали што можат да се самолекуваат. Но, со овие можности доаѓаат и прашања: што ако ваквите организми неконтролирано се ослободат во природата? Како ќе влијаат врз екосистемот? И каде е границата на она што смеет човекот да го менува во природата?
Експертите предупредуваат дека секоја интервенција во геномот, дури и кај пајаците, бара внимателна проценка, строги регулативи и почитување на биоетичките стандарди. Понатамошното истражување мора да биде спроведено со максимална претпазливост — не само во името на науката, туку и на безбедноста на сите живи суштества.
Коментирај анонимно