Гигантски чевли пронајдени кај Хадријановиот Ѕид: Дали римските војници биле вистински џинови?

Во мај, при ископувањата, беа откриени 34 парчиња обувки: од работни чизми до мали, бебешки сандали, носени од 4.000 мажи, жени и деца кои некогаш живееле во оваа римска тврдина. Но најмногу восхитува тоа што осум од тие обувки се долги над 30 сантиметри – што одговара на европски број 48 или поголем, далеку над просечната машка големина денес, која е околу број 42–43. За споредба, во соседната тврдина, најчесто пронаоѓаната обувка одговара на машки број 41–42.

Археолозите велат дека сопствениците на гигантските чевли се мистерија. Магна тврдината била населена од легионери од целиот Римски свет: стрелци од Сирија, планинци од Хрватска и Србија, како и Батавијци од денешна Холандија. Колку долго останувале овие групи, е сè уште непознато. Бројот на обувки толкава големина е редок – од 3.704 примероци од блиската тврдина Виндоланда, само 16 се толку големи.

Чевлите се работени од дебела говедска кожа, споени со железни клинци. Артефактите нè доближуваат до секојдневието на луѓето чиј живот не бил запишан во книгите: обични војници, нивни сопруги и деца. „Археологијата е токму за овие човечки приказни“, вели археологот Рејчел Фрејм. Чевлите, оставени во ѓубре или заборавени при заминување, носат сведоштва за личните приказни на минатото, скриени од времето.

Зачувувањето на 2.000 години старата кожа се должи на ниската содржина на кислород во почвата. Но, денес чевлите од Магна се во многу полоша состојба отколку оние ископани пред неколку децении. Причината: климатските промени со екстремни врнежи и суши, кои ја менуваат почвата и предизвикуваат забрзано распаѓање на кожата. Најголемата закана сега не се варварските освојувачи, туку самиот тек на времето и одлуките на модерниот свет.