Какви сѐ манипулации слушнавме на ТВ дебатата за Усје: Драгана Велковска против Професорот и Корпорацијата

Содржина:

• Манипулација #1: „Нема корелација меѓу работата на Усје и загадувањето“
• Манипулација #2: „Имаме мониторинг, но јавноста не треба да го гледа“
• Манипулација #3: „Не гориме отпад, туку копроцесираме“
• Манипулација #4: „Индустријата учествува со само 2%“
• Манипулација #5: „Дислокацијата нема да помогне“
• Манипулација #6: Законот како заштита од јавноста
• Зошто прашањата на Драгана Велковска беа суштински
• Вистинската порака од дебатата: Во Скопје се гушиме од чад, закони по мерка и „експерти“ што ја релативизираат вистината – јавен мониторинг е клучот што го нема

Манипулација #1: „Нема корелација меѓу работата на Усје и загадувањето“

Аргументот дека цементарата работи со намален капацитет во зимскиот период, а загадувањето е тогаш највисоко, беше искористен како доказ дека индустријата нема значајно влијание.
Овој аргумент е логички проблематичен бидејќи не го зема предвид добро познатиот феномен на температурна инверзија во Скопје. Во услови на инверзија, дури и пониски емисии можат да имаат значително поголем ефект врз квалитетот на воздухот. Затоа, намалениот капацитет сам по себе не може да се користи како аргумент за отсуство на влијание.

Манипулација #2: „Имаме мониторинг, но јавноста не треба да го гледа“

Претставниците на Усје тврдат дека постои континуиран мониторинг на емисиите. Меѓутоа, кога беше поставено прашањето за јавен, 24/7 мониторинг во реално време, одговорот беше дека јавноста нема стручност да ги толкува податоците.
Ова отвора сериозно прашање за транспарентност. Доколку податоците се точни и во рамки на дозволеното, нема оправдана причина тие да не бидат јавно достапни. Особено ако се има предвид дека постојат документирани периоди со прекин во мерењата, кои биле прифатени од надлежните институции. Отсуството на јавен увид неизбежно создава сомнеж.

Манипулација #3: „Не гориме отпад, туку копроцесираме“

Во дебатата се користеше терминот „копроцесирање“ и „алтернативни горива“, без притоа да се прецизира од какви материјали тие се составени. Направена беше јасна јазична дистинкција меѓу „отпад“ и „алтернативно гориво“, но без објаснување што таа разлика значи од аспект на здравјето и влијанието врз животната средина.
За јавноста, ваквата формулација значи само едно: се согорува материјал што не е јасно дефиниран, а граѓаните немаат право да знаат што точно влегува во печките. Разликата останува правна и терминолошка, но не и транспарентна.

Манипулација #4: „Индустријата учествува со само 2%“

Во дебатата беше истакната бројката дека индустријата учествува со околу 2% во вкупните ПМ-емисии. Оваа бројка, презентирана без дополнителен контекст, создава впечаток дека индустриското загадување е занемарливо.
Проблемот е што ваквите проценти обично се однесуваат на агрегирани годишни или национални податоци, без да го земат предвид локалниот контекст. Скопје е густо населена котлина со специфични метеоролошки услови. Континуирани индустриски емисии на едно место можат да имаат значително локално влијание, дури и ако во вкупниот збир изгледаат „мали“.

Манипулација #5: „Дислокацијата нема да помогне“

Тврдењето дека дислокацијата на цементарата не би имала значаен ефект беше изнесено како заклучок, без да бидат презентирани јавни, независни и проверливи податоци за емисиите.
Без транспарентен мониторинг и анализа што е достапна за јавноста, ваквите тврдења не можат да се сметаат за целосно поткрепени. Тие остануваат ставови, а не докажани факти.

Манипулација #6: Законот како заштита од јавноста

Еден од најзагрижувачките моменти во дебатата беше признавањето дека постојниот закон дозволува емисиските податоци да се третираат како деловна тајна. Со тоа, информациите за загадувањето – кое директно влијае врз здравјето на граѓаните – стануваат недостапни за јавноста.
Кога правото на информираност е подредено на деловниот интерес, довербата во системот логично исчезнува.

Зошто прашањата на Драгана Велковска беа суштински

За разлика од општите тврдења и проценти, прашањата што ги постави Драгана Велковска беа конкретни и проверливи:
– Зошто нема јавен мониторинг во реално време?
– Зошто се прифаќаат извештаи со прекини во мерењата?
– Зошто законот не ја става транспарентноста над деловната тајна?
На овие прашања не беа дадени директни одговори, што дополнително го продлабочува сомнежот кај јавноста.

Вистинската порака од дебатата: Во Скопје се гушиме од чад, закони по мерка и „експерти“ што ја релативизираат вистината – јавен мониторинг е клучот што го нема

Оваа дебата не беше судир на аргументи, туку демонстрација на еден подлабок проблем: кога станува збор за загадувањето, институциите и големите загадувачи зборуваат, а граѓаните треба само да слушаат и да веруваат.
Наместо јасни и проверливи податоци, добивме проценти без контекст. Наместо транспарентност, добивме повици на „стручност“ и „доверба“. Наместо одговори на конкретни прашања, добивме објаснувања зошто јавноста не треба да има увид. Тоа не е комуникација со граѓаните – тоа е исклучување на граѓаните.
Кога податоците за загадувањето се третираат како деловна тајна, проблемот повеќе не е технички или научен, туку политички и системски. Во такви услови, ниту еден процент, ниту една експертска проценка, ниту една уверувачка изјава не може да ја замени едноставната работа: јавен, независен и континуиран мониторинг.