Медитацијата има и темна страна која често ја занемаруваме
Иако се смета за еден од најдостапните начини за справување со стрес и анксиозност, медитацијата не е секогаш безбедна — сè повеќе истражувања укажуваат на можни психички последици што не треба да се игнорираат.
Содржина:
Не секое внатрешно патување носи мир
Медитацијата, особено формата на свесна присутност (mindfulness), потекнува од будистичката традиција и постои веќе над 1.500 години. Таа претставува фокусирање на моменталните мисли, чувства и сетила, без судење или избегнување.
Но, дури и првите историски записи за овие практики, како Dharmatrāta Meditation Scripture, предупредуваат на можни несакани ефекти, вклучувајќи анксиозност, депресија, психотични состојби, дисоцијација и чувство дека светот е „нереален“.
Современата наука сѐ повеќе ги потврдува овие предупредувања. Истражување од 2022 година, спроведено врз 953 редовни медитанти во САД, покажа дека повеќе од 10% доживеале негативни ефекти кои значително им го нарушиле секојдневниот живот — и тоа траеле најмалку еден месец.
Медитацијата може да предизвика страдање дури и кај психички стабилни лица
Во анализа на над 40 години истражувања објавена во 2020 година, најчести несакани ефекти биле анксиозност и депресија, но се јавуваат и психотични епизоди, дереализација, па дури и напади на паника и терор. Овие ефекти не се ограничени само на лица со претходни психолошки проблеми — тие се појавуваат и кај „просечни“ луѓе со умерено искуство во медитација.
Познатиот психолог Арнолд Лазарус уште во 1976 година предупредувал дека медитацијата, ако се користи без надзор и селективност, може да предизвика „сериозни психијатриски проблеми како депресија, агитација и дури и шизофренија“.
Индустријата за медитација: духовност или профит?
Денес, медитацијата е индустрија вредна 2,2 милијарди долари само во САД. Но, ретко кој од апликациите, книгите или инструкторите ги предупредува корисниците за можните негативни ефекти.
Будистичкиот учител и професор Роналд Пурсер во својата книга McMindfulness (2023) го нарекува модерното популаризирање на медитацијата „капиталистичка духовност“. Додека фигури како Џон Кабат-Зин — еден од пионерите на mindfulness движењето — тврдат дека оваа практика може да го трансформира човештвото, тој исто така признал дека „90% од истражувањата за позитивните ефекти се со слаб квалитет“.
И покрај силната медиумска поддршка на медитацијата, големи и скапи студии, како онаа финансирана од фондацијата Wellcome Trust (над 8 милиони долари), покажуваат дека медитацијата не секогаш помага — особено не кај ранливи групи, како што се деца. Таа студија, која опфатила 8.000 ученици во Велика Британија, не покажала никакви значајни подобрувања, а кај некои дури и влошување на психичкото здравје.
Време е за транспарентност и претпазливост
Етичко прашање што сѐ почесто се поставува е: дали е прифатливо да се продаваат апликации и курсеви за медитација без предупредувања за можните ризици?
Поголем дел од инструкторите не се запознаени со потенцијалните несакани ефекти или пак, не им веруваат на оние што ги доживуваат. Често жртвите се охрабруваат „само да продолжат со медитација“ — нешто што може дополнително да ги влоши симптомите.
Научната заедница дури неодамна почна да истражува како безбедно да се практикува медитација. Засега, постојат неколку ресурси за луѓе што доживеале негативни ефекти, вклучувајќи онлајн платформи создадени од самите медитанти и специјализирани клинички центри, како оној во САД воден од истражувач на mindfulness.
Сè додека медитацијата се користи како алатка за благосостојба или терапија, јавноста мора да биде информирана — не само за нејзините придобивки, туку и за нејзините потенцијални штети.
Коментирај анонимно