Невидливата закана во водата – Како „вечните хемикалии“ го зголемуваат ризикот за здравјето на новороденчињата

PFAS или „вечни хемикалии“ се таложат во телата и штетат дури и во многу мали количини

PFAS, или пер- и полифлуороалкилни супстанции, во последните години привлекоа големо внимание од јавноста и регулаторите – и тоа со добра причина. Овие синтетички соединенија опстануваат во животната средина, се таложат во човечкото тело и можат да предизвикаат штета дури и кога се присутни во навистина ниски концентрации.

Докази од реалниот свет: Жените изложени на вода од загадени бунари имаат далеку поголем ризик за сериозни нарушувања при раѓањето

Истражувачкиот тим собра податоци за сите породувања во државата Њу Хемпшир од 2010 до 2019 година, со посебен фокус на 11.539 новороденчиња родени во радиус од 5 километри околу локации познати по загадување со PFAS. Беше забележана значајна разлика помеѓу бремените жени чиј дом добивал вода од бунари кои се „надоле“ од изворот на PFAS и оние со вода од „нагорни“ бунари.

Податоците се алармантни: 43% поголем ризик од бебе со мала тежина, 20% повеќе предвремени породувања и 191% зголемена смртност кај доенчиња кај изложените

Жените кои пиеле вода од бунари кои се хидролошки низводно од изворите на PFAS-загадување имале просечно 43% поголема шанса да родат бебе со мала тежина (под 2.500 грама) од жените што пиеле вода од бунари кои се хидролошки узводно од изворите на PFAS-загадување. Во истата група, шансата за предвремено породување била 20% поголема, а ризикот новороденчето да не преживее првата година дури 191% поголем. На секои 100.000 раѓања, ова значи 2.639 дополнителни бебиња со мала тежина, 1.475 повеќе предвремени породувања и 611 дополнителни смртни случаи меѓу доенчињата.

Ризикот за најсериозни компликации кај новороденчињата – 180% повеќе екстремно ниска тежина и 168% повеќе случаи на екстремно предвремено породување кај жените изложени на загадена вода

Кај анализата на екстремно ниска тежина при раѓање и најрана гестациска возраст, жените кои пиеле вода од бунари „надолу“ од изворите на PFAS имале дури 180% поголеми шанси да родат бебе со под 1.000 грама и 168% поголем ризик да родат пред 28-та недела во споредба со жените што пиеле вода од „нагорни“ бунари. Тоа значи 607 дополнителни екстремно ниско-тежински и 466 екстремно предвремени раѓања на секои 100.000 раѓања.

Економската цена на загадувањето со PFAS

Според пресметките на истражувачите, влијанијата на PFAS врз ниската тежина при раѓање ја чинат американската економија околу 7,8 милијарди долари по генерација, а дополнително 5,6 милијарди поради предвремени породувања и смртност кај доенчиња. За споредба, проценетата цена за отстранување на PFAS од водата за пиење за да се следат ограничувањата на ЕПА изнесува 3,8 милијарди долари годишно. Авторите тврдат: „Само придобивките за репродуктивното здравје би можеле да ја оправдаат оваа регулатива.“

Што можат да направат семејствата и најважно, бремените жени? Единственото решение е прочистување на водата

Истражувањето јасно покажува дека во средини каде што постои сомнеж за PFAS, квалитетот на водата треба да се третира како приоритет за здравјето, особено кај ранливи групи. Научниците нагласуваат дека единствениот практичен начин да се намали изложеноста е филтрација која навистина ги отстранува овие супстанции, а не само го подобрува вкусот на водата.

Најдобрите резултати досега се добиени со системи кои комбинираат активен јаглен и мембрана за реверзна осмоза, бидејќи токму тие успешно ги намалуваат и долголанечните PFAS соединенија опфатени во студијата.

Во Македонија, ваквата технологија најчесто се користи преку домашни RO системи како BP105M (дознај повеќе), кои работат на истиот принцип – повеќестепено прочистување, вклучително и RO мембрана со способност да задржи суптанции многу помали од PFAS. Она што практично значи за едно домаќинство е вода која е значително побезбедна, со минимален ризик од долгорочна изложеност.

Бентен Пан, со своето долгогодишно искуство, е една од малкуте компании што не само што ги нудат овие системи, туку и обезбедуваат правилна монтажа и редовно одржување – нешто што е клучно за RO технологијата да функционира како што науката препорачува.

Ова не е брзо решение, ниту тренд.
Тоа е превентивна мерка која сѐ повеќе здравствени организации ја препорачуваат – особено за бремени жени и семејства во средини каде квалитетот на водата не може секогаш да биде гарантиран.