Нивниот мозок работи како нашиот, тие дури и сонуваат на ист начин како нас! Филозофите ги нарекуваа вонземјани, но сличностите на октоподите со луѓето ќе ве шокираат

Нивниот мозок работи како нашиот, тие се приврзани, љубопитни и разиграни, чувствуваат болка и се досадуваат, и, како што се појави пред само неколку недели, тие може дури и да сонуваат на ист начин како нас. Толку слични, но и сосема различни, бидејќи тие исто така имаат осум нозе, три срца и сино-зелена крв.

Октоподите се опишани од австралискиот филозоф Питер Годфри-Смит како „веројатно најблиску до средба со интелигентен вонземјанин“.

Долго време се сметале за еден од најопасните и најмистериозните непријатели на човекот, монструозните и џиновски октоподи се појавија во митологиите ширум светот, како што е големиот Кракен од Норвешка, за кој се смета дека влече цели бродови до длабочините на океанот.

Но, октподот стана и вкусен специјалитет. И тоа, велат сојузот на академици и конзерватори, не може да се дозволи да продолжи неконтролирано со оглед на сè што сега учиме за овие извонредни суштества.

Октоподот одамна е популарно јадење низ Медитеранот (особено Шпанија), Источна Азија и Мексико, но побарувачката енормно расте. Во изминатите 70 години годишниот улов на див октопод се зголеми за повеќе од десет пати на околу 400.000 тони. Од своја страна, амбициозните фармери на октопод тврдат дека би помогнале да се намали дел од тој растечки притисок врз дивите популации – но критичарите се прашуваат зошто воопшто треба да ги јадеме.

Водечкиот активист против одгледување октопод, Џенифер Жак, академик на Универзитетот во Њујорк, вели дека октоподот е „луксузен производ“ – за софистицираните непца на познавачите на суши и тапас – што не може да се оправда.

Секако, со години знаеме дека има нешто уникатно во нив.

За почеток, тие се мајстори за бегство и подметнување: во 1875 година, вработените во аквариумот Брајтон во Обединетото Кралство беа запрепастени за тоа како одредени риби исчезнуваат во текот на последователните ноќи. Тие на крајот сфатија дека кога се стемни, октопод се искачува од својот резервоар и во нивниот за да си помогне во полноќна ужина, а потоа прикрадното се враќа пред утрото.

Ако им здодее, може да бидат и проблематични. Во 2009 година, октопод во аквариумот Санта Моника Пјер во Калифорнија го распарчи вентилот за рециклирање вода, насочувајќи ја цевката да исфрла вода од резервоарот 10 часа и предизвика огромна поплава.

Тие можат да користат и алатки: еден октопод, на пример, собира отфрлени лушпи од кокос кои ги користи за да ги изгради своите засолништа.

Малите простори, исто така, претставуваат мал предизвик, бидејќи, без коски, октоподите можат да се протнат низ празнините со големина на монети

„Октоподите започнаа како полжав, но еволуираа за да станат многу интелигентни поради еволутивната трка во вооружување“, вели професорот Питер Це, невролог од колеџот Дартмут. „Тие се толку ранливи затоа што сè во океанот кој сака да ги јаде. Затоа станаа толку лукави“.

Можеби се подмолни и територијални, но исто така се приврзани.

Професорот Це вели дека кога ја посетува неговата лабораторија, често наоѓа октоподи кои си пружаат раце преку преградените тенкови. Зашто, слично како и мачките, додека се осамени суштества, понекогаш бараат друштво и, кога им е досадно, ќе најдат другари за игра.

Обидувајќи се да разберат зошто октоподите се толку паметни – покрај фактот што имаат многу поголем сооднос мозокот-тело од повеќето животни – научниците неодамна открија дека имаат генетска „необичност“, која содржи таканаречени „гени за скокање“ кои исто така се гледаат кај луѓето и кои ја подобруваат функцијата на мозокот.

Друга неодамнешна студија, исто така, откри дека октоподите дури можат да ги уредуваат сопствените генетски информации за да го променат нивниот мозок по потреба кога ќе се соочат со потопли или пониски температури. Всушност, октоподите имаат толку сложена генетска структура што истражувачите од Универзитетот во Чикаго предизвикаа возбуда во 2015 година кога објавија дека се толку комплицирани што можеби се вонземјани.

И иако експертите оттогаш нѐ уверија дека тоа не е така, октоподите сепак се толку неразбирливи што се чувствуваат како вонземски.

Тие ефикасно имаат девет мозоци, бидејќи секоја нивна рака има еден вид мини-мозок кој размислува за себе. Експертите велат дека дури можат да разликуваат различни човечки лица и да имаат карактеристични личности.

Пред неколку недели, јапонските истражувачи открија дека начинот на кој кожата на октопод ја менува својата шема за време на спиењето може да докаже дека тие сонуваат. Во мај, посебна студија сугерираше дека октоподите имаат и кошмари, откако еден од нив беше забележан како среде сон ненадејно реагираше како да е нападнат. Слично однесување беше забележано и претходно.

Како и да е, академиците и научниците можат да спроведат онолку студии колку што сакаат за импресивната уникатност на овие суштества – но сигурно ниту едно од нив нема да влезе во јавната свест толку ефективно како што направи хит документарниот филм „Мојот октопод учител“.

Фасцинантниот и трогателен филм од 2020 година – кој го освои Оскар за најдобар документарен филм – го следеше јужноафриканскиот филмски режисер Крег Фостер повеќе од една година што ја помина со див октопод во подводна шума од алги.

Фостер ги снимал неговите средби со љубопитен млад октопод и сè поинтимната врска што се развила кога суштеството му верувало. Филмот, исто така, ја откри извонредната издржливост и интелигенција на октоподот додека преживеал повторени напади на ајкула, на крајот научил да се држи на грбот на ајкула кога ќе се приближи.