Питагоровата теорема не му припаѓа на Питагора! Вавилонците знаеле за ова пред повеќе од илјада години

Во училишните учебници сме навикнати да читаме дека познатиот старогрчки филозоф Питагора прв формулирал теорема што ги поврзува страните на правоаголен триаголник. Сепак, неодамнешното истражување покажа дека ова тврдење е мит. Излегува дека Вавилонците знаеле за оваа теорема многу пред Питагора.

Експертот за античка математика, д-р Даниел Менсфилд, изјави за IFLScience дека увидот на Вавилонците е неочекуван предвод на историјата на тригонометријата, за која обично ни кажуваат дека датира од античките грчки астрономи.

Старите Вавилонци ни оставија многу глинени плочи на кои се прикажани математички пресметки. Една таква таблета, позната како IM 67118, содржи пресметка на должината на дијагоналата во правоаголник со помош на Питагоровата теорема. Оваа плоча датира од старовавилонскиот период помеѓу 1900-1600 п.н.е., што е неколку века пред раѓањето на Питагора, околу 570 п.н.е.

Друга плоча, која датира од околу 1800-1600 п.н.е., покажува квадрат со назначени триаголници внатре. Анализата на ознаката од вавилонскиот систем на броење откри дека древните Вавилонци биле свесни не само за Питагоровата теорема, туку и за други напредни математички концепти.

„Заклучокот е неизбежен“, пишува математичарот Брус Ратнер. „Вавилонците ја знаеле врската помеѓу должината на дијагоналата на квадрат и неговата страна. Ова беше веројатно првиот број признаен како ирационален. Ова, пак, значи дека тие биле запознаени со Питагоровата теорема – или барем со нејзиниот посебен случај за дијагоналата на квадрат – повеќе од илјада години пред големиот мудрец по кого го добил името“.

Ако Вавилонците знаеле за оваа теорема толку долго, зошто е именувана по Питагора? Одговорот лежи во активностите на Питагорејците, членови на училиштето основано од Питагора во денешна јужна Италија. Како што забележува Брус Ратнер, знаењето на Питагора се пренесувало од генерација на генерација усно, бидејќи материјалите за пишување биле ретки. Покрај тоа, многу од откритијата направени од Питагорејците му се припишувале на самиот Питагора поради почит кон нивниот водач. Така, терминот „Питагорова теорема“ стана општо прифатен.

Значи, откриената античка историја на математиката ги предизвикува традиционалните идеи и ни овозможува да дознаеме повеќе за древната култура на Вавилон. Како што рече Менсфилд, „Вавилонскиот увид е неочекуван приквел“ што го менува нашето разбирање за потеклото на една од најпознатите формули во светот.