„Порта кон пеколот“: Џиновската дупка во Сибир која брзо се шири. Што значи тоа за нашата планета?

Џиновска дупка во земјата го пробива копното во Сибир, а фотографиите од вселената покажуваат дека таа рапидно расте.

Започна како парче, едвај видливо на декласифицираните сателитски снимки од 1960-тите. Сега тоа е бездна со стрмни карпи, јасно видливи од вселената. Дупката тројно ја зголемила големината помеѓу 1991 и 2018 година, според Геолошкиот институт на САД.

Кратерот Батагај, понекогаш познат како Батагајка или како „порта кон пеколот“, е претставник на многу поголем, често невидлив проблем што влијае на целата планета.

Каква е оваа дупка во Сибир?

Арктикот се загрева побрзо од остатокот од Земјата, а тоа брзо го одмрзнува вечниот мраз, кој е дебел слој почва којa е трајно замрзнатa – барем порано беше.

Кратерот Батагај всушност воопшто не е кратер. Тоа е најголемиот „ретрогресивен пад на топењето“ во светот. Мразот се топи па затоа земјата што е одоздола почнува да паѓа. Има илјадници падови на топење низ Арктикот. Но, големината на „кратерот“ Батагај му ја донесе титулата мегапад. Именуван е по блискиот град Батагај.

„Вечниот мраз не е нај, да речеме, фотогеничен за субјектите“, изјави за Business Insider Роџер Михаилидес, геофизичар од Универзитетот Вашингтон во Сент Луис.

„Зборувате главно за замрзната нечистотија под земја, која по дефиниција често не можете да ја видите освен ако не е разоткриена некако, како во овој мегапад“.

Тоа ја прави јамата Батагај малку вечна славна личност и предзнак за она што претстои.

Мегападот на Батагај може да помогне во декодирањето на иднината на нашата планета

Како што се одмрзнува вечниот мраз, сите мртви растенија и животни кои биле замрзнати во него со векови почнуваат да се распаѓаат, испуштајќи јаглерод диоксид и метан во атмосферата.

Тоа се моќни гасови што ја задржуваат топлината, кои предизвикуваат глобалните температури да се зголемат уште повеќе, предизвикувајќи уште побрзо топење на вечниот мраз.

Овој маѓепсан круг може да има страшни ефекти. Вечниот мраз покрива 15% од земјиштето на северната хемисфера. Севкупно, содржи двојно повеќе јаглерод од атмосферата.

Едно истражување проценува дека топењето на вечниот мраз може да испушти исто толку гасови за затоплување на планетите како голема индустриска нација до 2100 година, доколку индустриите и земјите не завладеат агресивно во сопствените емисии денес.

„Има многу што не знаеме за оваа јамка за повратни информации и како таа ќе се одвива, но постои потенцијал за многу големи промени во климатскиот систем кои се случуваат во многу, многу брзи геолошки временски размери“, рече Михаилидес.

Накратко, топењето на вечниот мраз може брзо да ја влоши климатската криза. Но, тоа е сепак мистериозен процес. Проучувањето на екстремните локации како мегападот на Батагај може да им помогне на научниците да го разберат топењето на вечниот мраз и да погледнат во иднината.

Во една студија објавена во списанието Геоморфологија во јуни, истражувачите користеле податоци од сателити и беспилотни летала за да конструираат 3Д модели на мегападот и да го пресметаат неговото проширување со текот на времето.

Откриле дека околу 14 пирамиди од мраз и вечен мраз во Гиза се одмрзнале во Батагај. Обемот на кратерот се зголемува за околу еден милион кубни метри секоја година.

„Овие вредности се навистина импресивни.Нашите резултати покажуваат колку брзо се случува распаѓањето на вечниот мраз“, изјави Александар Кизјаков, водечки автор на студијата и научник од Московскиот државен универзитет Ломоносов.

Истражувачите исто така пресметале дека мегападот ослободува околу 4.000 до 5.000 тони јаглерод секоја година. Тоа е отприлика колку годишните емисии од 1.700 до 2.100 потрошувачка на енергија во домовите во САД.

Михаилидес рече дека тие бројки не го изненадија, но тие можат да помогнат во информирањето на моделите за идното затоплување и емисиите на вечниот мраз.

„Мислам дека има многу што можеме да научиме од Батагај, не само во смисла на разбирање како Батагај ќе еволуира со текот на времето, туку и како слични карактеристики би можеле да се развијат над Арктикот. Дури и ако тие се десетти или стотинки од големината на Батагај, физиката е фундаментално иста“, рече Михаилидес.