Постои шокантна причина зошто крлежите се толку опасни – и таа сме ние

Кога ќе помислите на крлежи, веројатно си замислувате мали, ужасни паразити кои демнат по планинарски патеки или во парковите. И не грешите – стравот од нив е сосема оправдан.

Крлежите пренесуваат повеќе болести од кој било друг пренослив вид во светот. Во текот на животот, секој крлеж се храни од различни животни, „собирајќи“ вируси и бактерии, кои потоа ги пренесува на следниот домаќин преку каснување.

Многу од тие патогени можат да предизвикаат сериозни, дури и смртоносни болести кај луѓето, како што се лајмска болест, бабезиоза и планинска треска. Но во секое каснување на крлеж се крие и историја — еколошка, општествена и епидемиолошка.
Во голем дел, токму човечките активности низ историјата ја овозможиле толкава распространетост на болестите што ги носат крлежите денес. И токму затоа тие се интересна тема за еколошките историчари.

 

Постои шокантна причина зошто крлежите се толку опасни – и таа сме ние

Промените во шумите ја зголемија опасноста

Во минатото, огромни површини шума биле сечени за земјоделство, рударство и градење. Со исчезнувањето на шумите, се намалил и бројот на диви животни, вклучително и грабливците како волци и мечки, но и срните.
Кога луѓето повторно почнале да садат шуми, бил обновен домот за срните — но не и за нивните природни непријатели. Така, популацијата на срни нагло се зголемила, а со нив и популацијата на крлежите, кои го пренесуваат бактерискиот причинител на лајмската болест.

Кога крлежот ќе се напие крв од заразено животно, може да го пренесе патогенот при следното каснување. Кај човекот, лајмската болест може да предизвика замор, треска, болки во мускулите, а ако не се лекува — и сериозни невролошки компликации.
Значи, преку масовни човекови интервенции во природата, ненамерно сме создале совршени услови за ширење на крлежите и болестите што ги носат.

 

Промените во шумите ја зголемија опасноста

Како влијае урбанизацијата

Со ширењето на градовите, луѓето сè почесто градат куќи на перифериите — блиску до шуми, но изолирано едни од други. Токму овие мали, раздробени зелени површини се идеални за крлежите. Зошто?
Затоа што во такви средини се задржуваат мали животни – глувци, ежови и птици – кои се домаќини на крлежите. Но, големите предатори, кои би ги држеле под контрола овие мали животни, им требаат многу поголеми територии и често се исчезнати.

Кога има мал број видови, но во голема густина, инфекциите полесно се шират меѓу нив, а со тоа расте и бројот на заразени крлежи.
Овој облик на фрагментирана урбанизација — типичен не само за САД, туку и за делови од Европа и Балканот — создава јавно здравствен предизвик што е тешко да се контролира.

 

Како влијае урбанизацијата

Животните фарми и крлежите

Човекот влијаел и преку сточарството. Уште во 19 век, ветеринари откриле дека крлежите се виновни за болести кај добитокот. Иако таа теорија на почеток била исмејувана, подоцна се покажала точна.
Тоа довело до први програми за контрола на крлежи кај добиток, со ограничување на движењето на кравите во области каде што имало многу крлежи. Слични принципи важат и денес – каде што има интензивно земјоделство без биолошки баланс, има и повеќе крлежи.

 

Животните фарми и крлежите

Крлежите се резултат на својата околина

Крлежите не се злобни суштества по природа – тие се резултат на својата околина. На пример, крлежите од видот Hyalomma, кои живеат на Блискиот Исток и во делови од Европа и Азија, порано биле ретка непријатност за номадските овчари.

Но, кога во 19 век државите почнале да ги „оселуваат“ номадите и да ги претвораат во постојани земјоделци, тие почнале да населуваат гранични, шумски предели – идеални за крлежите. Како резултат, се појавиле нови жаришта на болести, вклучително и смртоносната Крим-Конго хеморагична треска.

Можеби е многу да се очекува сочувство кон крлежите — тие се крвопијци, и тоа никој не го порекнува. Но важно е да разбереме дека не се тие виновни што се толку опасни – ние сме.
Со уништување на шумите, урбанизација, и дестабилизирање на еко-системите, самите сме ја создавале средината во која тие паразити цветаат. Па пред следното планинарење, можеби вреди да се запрашаме: дали проблемот е во крлежите – или во начинот на кој ние се однесуваме со природата?

 

Крлежите се резултат на својата околина

Коментирај анонимно

Вашата адреса за е-пошта нема да биде објавена. Задолжителните полиња се означени со *