Самооправдување – грев што изгледа безопасен, но ја уништува душата
Самооправдувањето е еден од најсуптилните и истовремено најразорните гревови за духовниот живот на човекот. Ретко се препознава како грев, што ја прави неговата опасност уште поголема. Многумина, дури и активни верници, не го забележуваат кај себе, оправдувајќи се со фрази како: „Немав избор“, „Не сум убил никого“, „Сè е поради другите“.
Самооправдувањето го заменува покајанието, не дозволува човекот да ја види својата вистинска состојба пред Бога и ја прекинува врската со благодатта.
Првиот пример го гледаме уште во Библијата. Кога Адам згреши, не побара прошка, туку рече: „Жената што ми ја даде Ти, таа ми даде од дрвото, и јас јадев“. Ева, пак, вината ја префрли на змијата. Никој не ја призна вината – така самооправдувањето станува почеток на духовното паѓање. Наместо смирение и молба за милост, човекот се брани, а со тоа всушност се спротивставува на Бога.
Самооправдувањето води и до осудување на другите
Кога човекот се оправдува, тој престанува да се кае. А без покајание нема прошка. Свети Јован Златоуст вели дека ништо не го спречува проштевањето на гревовите како самооправдувањето. Господ не бара од нас објаснувања, туку искрено признание на вината.
Самооправдувањето води и до осудување на другите – човекот не ги гледа своите гревови, но јасно ги гледа туѓите. Старец Паисиј Светогорец вели дека таквиот човек е како затворен сад – во него не може да влезе благодатта. Смирениот, пак, кој прима укор и кога не е виновен, е отворен за Божјата помош.
Господ не бара безгрешност, туку вистина – искреност пред Него. А тоа не е можно без признание на вината. Често самооправдувањето е внатрешно: човекот во себе води дијалог, објаснувајќи си зошто не постапил правилно. Таквиот внатрешен монолог ја оддалечува душата од вистинското покајание и исповед.
Што е покајанието?
Спротивно на самооправдувањето е покајанието – не како очај, туку како храброст да се застане пред Бога во вистина. Свети Игнатиј Брјанчанинов учел дека смиреното сознание за грешноста ја привлекува Божјата благодат. Апостол Јован пишува: „Ако речеме дека немаме грев – самите себе се лажеме“; а веднаш додава: „Ако ги исповедаме гревовите свои, Тој… ќе нè очисти од секоја неправда.“
Христијанинот не треба да се плаши да се види себеси како грешен – треба да се плаши да го загуби чувството на покајание. Самооправдувањето всушност значи – не сакам да се променам.
Светите Отци учеле дека душата која се оправдува себеси го губи дарот на самоосознавање. Без тоа нема смирение, а без смирение – нема ниту спасение. Наместо да кажеме „прости“, ние правиме сложени објаснувања зошто не сме виновни. Но, вистинската сила е во смирението. Свети Амвросиј Оптински рекол: „Каде што е смирението, таму е и вистината.“
Понекогаш ни изгледа дека сме во право, особено ако вината не е очигледна. Но, светите учеле дека треба да прифаќаме укори дури и кога ни се чини дека не се заслужени – затоа што ние често гледаме само од наша страна.
За да се бориме со самооправдувањето, треба да го молиме Бога за дарот на самоосудување и гледање на себе во светлината на Евангелието. Дури и најмалото одбивање да се оправдуваме е почеток на вистински духовен живот – тоа ја отвора вратата низ која влегуваат прошката, мирот и благодатта.
Коментирај анонимно