Што ако вашиот шеф е робот? Истражување открива како реагираат луѓето на наредби од машини

За работодавците и HR одделите, ова значи дека при воведување роботи во работната средина мора да се земат предвид психолошките аспекти—како што се перцепцијата на роботите како авторитет, довербата во нив и можниот отпор кон нивните наредби, вели д-р Конрад Мај од SWPS Универзитетот, психолог и раководител на HumanTech Центарот за социјални и технолошки иновации.

Роботот како авторитет

Со развојот на роботиката, машините сè почесто преземаат улоги што традиционално биле поврзани со авторитет—на пример, во образованието, здравството и спроведувањето на законот. Истражувачите сакале да утврдат до кој степен општеството ги прифаќа роботите како авторитетни фигури.

Резултатите покажале дека луѓето покажуваат одредено ниво на послушност кон хуманоидни роботи во улога на авторитет, но тоа е пониско отколку кон луѓето (63% наспроти 75%). Покрај тоа, мотивацијата на учесниците во истражувањето значително опаднала кога биле надгледувани од робот. Тие работеле побавно и помалку ефикасно.
Според Мај, ова значи дека автоматизацијата не секогаш ја зголемува продуктивноста, особено ако не е испланирана и од психолошки аспект.

Како било спроведено истражувањето?

Истражувањето било спроведено во лабораторијата на SWPS Универзитетот од страна на тим на научници: д-р Конрад Мај, проф. Томаш Гжиб, проф. Дариуш Долински и Магда Франјо.

Учесниците биле случајно поделени во две групи—едната работела под надзор на роботот Pepper, а другата под надзор на човек. Задачата била едноставна: менување на наставките на компјутерски датотеки. Ако учесникот покажел неодлучност или направил подолга пауза (над 10 секунди), роботот или човекот му давале вербална мотивација да продолжи.

Резултатите биле јасни:

• Просечното време за промена на една датотека било пократко под надзор на човек (23 секунди) отколку под надзор на робот (82 секунди).
• Во групата со човечки надзор, учесниците промениле во просек 355 датотеки, додека во групата со робот бројката била 37% пониска—224 датотеки.

Односот меѓу луѓето и роботите

Истражувањето ја истакнува сложеноста на интеракцијата меѓу луѓето и машините. На пример, роботите со поизразени човечки карактеристики се перцепираат како покомпетентни и подоверливи. Но, ако изгледаат пречовечки, може да предизвикаат uncanny valley ефект—чувство на нелагодност и недоверба.

Според Мај, ова се случува бидејќи луѓето доживуваат когнитивен конфликт—ако нешто изгледа како човек, но не се однесува сосема природно, не знаат како да реагираат. Ова предизвикува мешавина од восхит, разочарување и страв.
Некои научници дури сугерираат дека еволутивно сме програмирани да избегнуваме нешта што ни изгледаат како болни или „исклучени“, а робот што изгледа како човек, но не е сосема точен, може да ни изгледа како закана.

Од друга страна, роботите со одредени човечки карактеристики може да ја олеснат соработката со нив—зашто сме навикнати да работиме со луѓе. Но, има и темна страна: ако роботите станат препремногу слични на луѓето, може да почнеме да ги гледаме како пријатели, да бараме да им се дадат права, па дури и да се жениме за нив!

Во иднина, ова може да доведе до поделби меѓу луѓето. Додека роботите ќе бидат секогаш достапни, емпатични и разбирливи, луѓето, за разлика од нив, не секогаш се „совршено усогласени“.
„Денес, ова можеби изгледа како далечна иднина, но со оглед на брзиот напредок на технологијата, овие прашања наскоро ќе станат сè поактуелни,“ заклучува Мај.