Што точно му прави зрачењето на човечкото тело? Зошто е толку опасно?

Кога некој ќе добие удар со палка, штетата е очигледна. Можеме да ја видиме палката, да ја допреме, да ја измериме. Истото важи и за куршум, пожар, експлозија – знаеме што се случило.
Но зрачењето? Тоа е невидливо. Нема боја, нема вкус, мирис, звук, тежина, не пече, не боде. А сепак – е опасно. Зошто?

Ова не е лекција по нуклеарна физика!

Важно е да се знае: ова не е научна статија. Сѐ што е напишано е едноставно објаснување, со аналогија, за да може секој – и баба од 80 и дете од 5 – да разбере што е зрачење и како делува. Затоа, нема тешки зборови или формули.

Ураниумот – стабилна лубеница што пука

Земаме едно парче ураниум. Лежи на земја, никого не допира. Но велат – зрачи. Што значи тоа?
Секоја супстанца е составена од атоми. Атомите кај ураниумот не се стабилни – тие со текот на времето сами од себе се распаѓаат. Замислете куп лубеници што понекогаш пукаат од зрелост. Таков е и ураниумот – неговите атоми спонтано „пукаат“ и ослободуваат мали честички.

Честичките – невидливи минијатурни проектили

Кога атомот „пукне“, од него излетуваат мали честички со огромна брзина. Замислете ги како микроскопски куршуми. Толку се мали што можат да „прошетаат“ низ други супстанции – па дури и низ метална врата.
Некои материјали, како бетон или олово, се доволно густи за да го запрат зрачењето. Но воздухот – не е. Затоа зрачењето може да се шири на големо растојание.

Честичките – невидливи минијатурни проектили

Што му прави зрачењето на телото?

Секоја од тие честички што излегуваат од радиоактивната супстанца, кога ќе влезе во човечкото тело, се однесува како микроскопски куршум. Минува низ ткивата, а понекогаш се судира со атомите на телото – во кожата, срцето, мозокот, црниот дроб…
Кога ќе се судри – го оштетува тој атом. Тоа е како телото постојано да добива минијатурни инјекции, илјадници и милиони пати во секунда.

Колку е опасно?

Една честичка не прави ништо. Телото и онака секој ден се справува со оштетувања. Но кога се изложено на милијарди честички – ткивата почнуваат да се „кршат“ одвнатре. Тоа води до:
• Зрачење (радијациско оштетување) – ако дозата е голема, последиците се брзи и сериозни.
• Рак (онкологија) – ако дозата е помала, последиците доаѓаат со задоцнување.
• Генетски мутации – ретки, но можна последица со долготрајно изложување.

 

 

 

Коментирај анонимно

Вашата адреса за е-пошта нема да биде објавена. Задолжителните полиња се означени со *