Вашето тело ве буди пред алармот? Научниците објаснуваат зошто се случува тоа

Содржина:

• „Мајсторскиот часовник“ во мозокот: Како функционира биолошкиот тајмер
• Циркадијалниот ритам го определува моментот кога сте поспани или енергични
• Редовните навики му помагаат на биолошкиот часовник да го „предвиди“ будењето
• Будење пред алармот – знак за прецизен биолошки часовник или лош квалитет на сон
• Редовниот ритам на спиење и будење е клучот за да се разбудите освежени
• Алармот ве буди во подлабока фаза на сон и ве прави поспан
• Стресот, возбудата и современиот живот влијаат врз квалитетот на спиењето
• Во минатото луѓето спиеле според сонцето и месечината – денес телото може да се врати во тој ритам
• Како да го тренирате телото да се буди без аларм: Усвојте редовен распоред и избегнувајте нарушувачи на сонот

„Мајсторскиот часовник“ во мозокот: Како функционира биолошкиот тајмер

Длабоко во мозокот постои мала група неврони наречена супрахијазматско јадро, познато како „мајсторскиот часовник“ на телото. Овие неврони го мерат времето координирајќи ги внатрешните ритми, како циркадијалниот ритам (усогласен со 24-часовниот ден), со цел да регулираат работи како сонот, телесната температура, гладот и варењето.

Циркадијалниот ритам го определува моментот кога сте поспани или енергични

Циркадијалниот ритам одредува кога се чувствуваме поспани и кога будни во текот на денот. Нашето тело природно го поставува овој часовник и нормално е да има варијации во тоа кога луѓето преферираат да спијат и да бидат будни. Некои луѓе се „утрински типови“, додека други се „ноќни птици“. Овие разлики доаѓаат токму од различните циркадијални ритми.

Редовните навики му помагаат на биолошкиот часовник да го „предвиди“ будењето

Редовното време за спиење и будење, како и истовремени рутини за јадење и вежбање, „го програмираат“ нашиот биолошки часовник. Тој почнува однапред да ослободува хормони поврзани со овие навики. Кога се будиме наутро, доживуваме „кортизолен одговор на будење“ – значително зголемување на кортизол, хормонот кој ни помага да се разбудиме и подготвиме за денот. За луѓето што стануваат секое утро во исто време и имаат редовно изложување на утринска светлина, биолошкиот часовник ги предвидува нивните ритми: телесната температура се зголемува, нивото на мелатонин опаѓа, а кортизолот расте уште пред алармот.

Будење пред алармот – знак за прецизен биолошки часовник или лош квалитет на сон

Ако често се будите неколку минути пред алармот и се чувствувате одморени, тоа е знак дека вашиот циркадијален ритам е прецизен. Телото ја научило вашата рутина и прави транзиција од спиење кон будност без потреси. Ако, пак, се будите пред алармот, но чувствувате замор или немир, тоа може да укажува на лош квалитет на сон, а не на добро ускладен ритам.

Редовниот ритам на спиење и будење е клучот за да се разбудите освежени

Постоењето на редовно време за спиење и будење му помага на биолошкиот часовник да се усогласи со природните промени во светлината и температурата. Ова го олеснува заспивањето и будењето со чувство на одмор. Неправилните шеми за спиење ги дестабилизираат телесните ритми, предизвикуваат поспаност и оневозможуваат ментална концентрација.

Алармот ве буди во подлабока фаза на сон и ве прави поспан

Без редовен ритам на спиење, телото ќе се потпира на алармот за будење, што може да значи дека ќе се разбудите од подлабока фаза на спиење и ќе се чувствувате омалаксано – феномен познат како „сонувачка инерција“ (sleep inertia). Во вакви случаи, подобрувањето на навиките за спиење може да помогне да се синхронизира биолошкиот часовник, овозможувајќи ви природно да се разбудите и да се чувствувате навистина одморени.

Стресот, возбудата и современиот живот влијаат врз квалитетот на спиењето

Стресот и анксиозноста го зголемуваат нивото на кортизол – истиот хормон кој природно расте наутро за да ве разбуди – и прави потешко останувањето во сон или предизвикува рано будење. Возбудата поради важни настани, исто така, го држи мозокот активен, правејќи сонот плиток и водејќи до предвремено будење. Овие состојби се чести и нормални од време на време, но ако се појавуваат често, можат да предизвикаат трајни проблеми со сонот.

Во минатото луѓето спиеле според сонцето и месечината – денес телото може да се врати во тој ритам

Во прединдустриската ера, луѓето се воделе според сонцето и месечината за да ги приспособат своите навики за спиење. Денес, природното будење без аларм е реткост, но ако ви се случи, тоа е силен знак дека сте спиеле доволно и дека вашиот биолошки часовник е здрав и добро усогласен.

Како да го тренирате телото да се буди без аларм: Усвојте редовен распоред и избегнувајте нарушувачи на сонот

Тренирање на телото за природно будење е можно со доследен распоред на спиење од 7–8 часа (и за време на викендите), избегнување на кофеин, алкохол и обилни оброци навечер, создавање затемнета соба за спиење, избегнување на екрани пред легнување и излегување на утринско сонце. Ова ќе му помогне на телото да „држи чекор со времето“ и ќе го подобри чувството на свежина наутро.