Зошто Марс ја изгуби атмосферата – и дали истото може да ѝ се случи на Земјата?

Содржина:

• Атмосферата: повеќе од само воздух
• Сончевиот ветер: невидливиот „крадец“
• Други фактори што ја разградуваат атмосферата
• Може ли ова да се случи и на Земјата?
• Зошто сите го истражуваат Марс?

Атмосферата: повеќе од само воздух

Атмосферата не е само обвивка од гасови. Таа е заштитен систем:
• Го регулира климатскиот систем.
• Помага во циркулацијата на водата.
• Не штити од штетно космичко зрачење.
• Ја задржува топлината со ефектот на стаклена градина.

Во минатото, Марс најверојатно имал многу погуста атмосфера. Доказите за тоа се:
• Исушени речни корита.
• Минерали создадени од интеракција со вода.
• Потенцијални остатоци од езера и океани.

Но денес, атмосферскиот притисок на Марс е само 0.6% од оној на Земјата – премалку за да постои течна вода.

Сончевиот ветер: невидливиот „крадец“

Главниот виновник за губењето на атмосферата е сончевиот ветер – струја од наелектризирани честички што постојано ги емитува Сонцето.

На Земјата, овие честички не нѐ оштетуваат многу, бидејќи имаме магнетно поле кое ги отклонува.
Марс, пак, нема глобално магнетно поле. Се верува дека исчезнало пред околу 4 милијарди години, кога јадрото на планетата се оладило. Без таа заштита, сончевиот ветер почнал постепено да ја „дува“ атмосферата во вселената.

Според податоците од мисијата MAVEN на НАСА, овој процес и денес продолжува – се губат околу 100 грама гас во секунда.

Други фактори што ја разградуваат атмосферата

Освен сончевиот ветер, има и други механизми:

Фотодисоцијација: Ултравиолетовото зрачење ги разградува молекулите (како водата), ослободувајќи лесни гасови како водород – кои лесно бегаат во вселената.

Сончеви ерупции: Кога Сонцето е особено активно, честичките што ги испраќа имаат поголема сила и предизвикуваат уште поголема ерозија на атмосферата.

Слабата гравитација на Марс: Тој е помал од Земјата, па не може долго да ги задржи лесните гасови како водород и хелиум.

Може ли ова да се случи и на Земјата?

Во блиска иднина – не. Земјата има:
• Силно магнетно поле.
• Големо, растопено јадро кое тоа поле го одржува.

Но, на долг рок – ништо не е гарантирано. Знаеме дека магнетното поле на Земјата во минатото ослабело, па дури и се превртело. Последен пат – пред околу 780.000 години. Засега нема докази дека тоа може да ја уништи атмосферата, но намалување на заштитата од космичко зрачење – е сосема реална закана.

Исто така, луѓето веќе ја менуваат атмосферата:
• Со емисии на стакленички гасови,
• Со оштетување на озонската обвивка,
• Со загадување на воздухот и околината.
Овие промени се случуваат многу побрзо од природните – во рок од неколку децении, за разлика од милијардите години потребни за Марс да ја загуби атмосферата.

Зошто сите го истражуваат Марс?

Марс е како временска капсула. Тој ни помага да разбереме:
• Како се менуваат планетарните услови низ времето.
• Како се губат, менуваат или задржуваат атмосферите.
• Што прави една планета погодна за живот – а што не.

Разбирањето на историјата на атмосферата на Марс не е само научна љубопитност – туку алатка за:
• Моделирање на иднината на Земјата.
• Разбирање на климатските промени.
• Пронаоѓање на нови, живеачки планети.