Како мамурлакот на двајца офицери доведе до создавање на најпознатото оружје во историјата – приказната зад АК-47 (Калашников)

Содржина:

• Неочекувана посета кај непознатиот сержант Михаил Калашников го менува текот на историјата
• Од сомнежи и први неуспеси до инженерска револуција
• Генијалната комбинација зад познатото оружје: АК не е копија, туку „смеса“ од најдобрите светски идеи
• Механичка грубост која спасува животи: Зошто АК-47 победи на големиот воен избор
• Легендарна едноставност и долговечност: зошто АК-47 се рашири повеќе од сите други автомати
• Новите времиња носат нови предизвици – но легендата продолжува

Неочекувана посета кај непознатиот сержант Михаил Калашников го менува текот на историјата

Офицерите Љути и Дејкин, отсутни умствено и со мамурен дух, се сетиле на младиот и снаодлив сержант Михаил Тимофеевич Калашников.

Во тоа време, Михаил веќе бил познат во тесните кругови како талентиран самоук пиштолџија. Роден во 1919 година во селото Курја во Алтајската територија во големо селско семејство, тој покажал интерес за механизмите уште од млада возраст. Во 1938 година бил регрутиран во Црвената армија, каде што служел како возач на тенк. Во 1941 година бил ранет во битка и, додека бил во болница, почнал да ги развива своите први дизајни за лесно оружје.

До 1946 година, Калашников веќе имал искуство во создавање карабина со самостојно полнење, која, иако не била прифатена за служба, го демонстрирала дизајнерскиот талент на младиот водник. Сепак, Михаил Тимофеевич тешко можел да замисли дека случајната посета на двајца офицери кои барале утеха по бурната вечер ќе стане пресвртница во неговата судбина.

Офицерите дошле кај наредникот без предупредување. Калашников, како добро воспитан и гостопримлив човек, не ги избркал непоканетите гости, туку напротив, им понудил да се измијат и да им дадат ужина. Сепак, посетителите не дошле толку за храна колку за друг вид „засилување“, а сега им требало некаков изговор за да го оправдаат своето ненадејно појавување.

Токму во овој момент Дејкин забележал полуизбришани планови на таблата во собата на Калашников. Импровизирајќи во лет, тој прашал: „Зошто вие, Михаил Тимофеевич, не учествувате на натпреварот за нови автоматски пушки?“ Оваа лежерна фраза, родена од потребата да се најде причина за посетата, покренала низа настани што довеле до создавањето на легендарниот АК-47.

Од сомнежи и први неуспеси до инженерска револуција

Калашников првично бил скептичен во врска со идејата. „Не сакам да се мешам во ова!“, рекол тој. „Тоа е скапана работа. Без разлика како ќе ја составите, тие сепак ќе речат дека сум го украл од Судаев.“ Алексеј Судаев бил познат советски дизајнер, творец на популарниот митралез PPS, а Михаил со право бил претпазлив кон споредбите и обвинувањата за плагијат.

Сепак, офицерите, можеби веќе гледајќи ја можноста за „лек за главоболки“ пред себе, биле упорни. „Направи го митралезот, Миша. И Володја и јас, ако нешто, ќе помогнеме“, рекол Василиј Фјодорович Љути, удирајќи со дланката по масата. Калашников, сè уште сомничав, сепак се согласил, предупредувајќи дека резултатот може да биде неуспешен.

Така, ако верувате започнала работата на оружје кое подоцна ќе се произведува во количини од повеќе од 100 милиони единици и ќе стане симбол на сигурност и едноставност. Приказната, секако, е разубавена и содржи малку хумор, но илустрира важна поента: големите пронајдоци понекогаш произлегуваат од најнеочекуваните ситуации, а зад секој официјален извештај за создавање оружје стојат живи луѓе со свои слабости, сомнежи и увиди.

Обиди и грешки: Еволуцијата на дизајнот на АК

Првиот обид на Михаил Калашников да создаде митралез за учество на натпреварот во 1946 година бил неуспешен. Неговиот модел имал необичен систем за „отворање“, но не ги исполнувал условите за сигурност и изработка. Капетанот Пчелинцев го отфрлил заедно со други слични дизајни.

Тука можела да заврши приказната, но инженерот Василиј Љути, кој му ветил поддршка на Калашников, ја прочитал критиката и го повикал на разговор. Со црвен молив ги прецртал клучните делови од оружјето и рекол дека мора да се редизајнираат. Кога Калашников забележал дека така ќе добијат сосема нов митралез, Љути само се насмевнал: „Па тоа е добро!“

За понатамошна работа го испратиле во фабриката за оружје во Ковров, каде што имал услови и искусни мајстори. Таму Калашников создал нов дизајн – едноставен, функционален и практичен, иако со свои недостатоци.

АК-46, како што бил наречен, веќе содржел елементи на идниот АК-47 – систем со гасен клип, ротирачки затворач и сличен распоред. Но имал и решенија што подоцна биле отфрлени. Во пресрет на тестирањата, Калашников дури се обесхрабрил, мислејќи дека премногу детали се „позајмени“ од други оружја: од Гаранд, Браунинг, Булкин, па дури и од Чехот Холек. Колегите го утешиле дека тоа е нормален еволутивен процес – лесното оружје се создава како сложувалка од докажани решенија.

По повеќе модификации, пушката со ознака КБ-П-580 (идниот АК-47) влезе во финалната фаза на натпреварот заедно со моделите на Булкин и Дементјев. АК постепено го доби препознатливиот изглед – се смениле кундакот, предниот дел, начинот на полнење и шаржерот.

Важно е да се нагласи дека АК не е плод на осамен гениј. Калашников навистина бил талентиран и упорен, но неговиот успех бил возможен благодарение на тимската работа, советите и поддршката од искусни инженери и колеги.

Позајмување или иновација: Вистината за „плагијатот“ кај АК-47

Една од најголемите полемики околу АК-47 е прашањето дали Калашников навистина „позајмил“ идеи од други оружја. И самиот тој признавал дека користел туѓи решенија – заклучување од Garand, сигурносен од Browning, капак од Булкин, делови од Холек – и често се чувствувал непријатно за тоа. Но колегите го уверувале: малото оружје е сложувалка, важна е комбинацијата, не поединечните делови.

До 40-тите години сите основни принципи на автоматско оружје веќе беа измислени. Генијалноста на Калашников не беше во нов принцип, туку во оптимално спојување на постојните – за да добие едноставна, сигурна и лесна за производство пушка.

Иако АК и германскиот StG 44 изгледаат слично, внатрешно се многу различни: StG 44 има полуслободен затворач, АК користи гасен систем со ротирачки затворач. Слично е и со Garand и Browning – има позајмици, но и многу измени и адаптации.

Контекстот е исто така клучен: по Втората светска војна СССР проучувал запленето оружје и вработувал германски инженери, што овозможи слободна размена на идеи.

Калашников никогаш не негирал дека учел од другите. Но секогаш повторувал: неговата цел била едноставно и сигурно оружје за обичниот војник – и токму затоа АК-47 остана легенда.

Кон крајот на 40-тите во финале се најдоа три модели – Булкин, Дементјев и Калашников. Моделот на Булкил бил „аристократски“ митралез – прецизен и елегантен, но преосетлив на песок и кал. Моделот на Дементјев брзо отпаднал поради слаба точност и сигурност.

Калашниковиот АК, напротив, бил „плебејец“ – груб, трескав и со послаба прецизност, но неверојатно издржлив. Дури и во песок, вода или кал продолжувал да пука. На тестовите АК ја докажа својата предност: сигурноста беше поважна од совршената точност.

Военото раководство реши: подобро оружје што секогаш пука, отколку „мртов, но прецизен“ митралез. Така во 1949 година АК беше официјално усвоен, а подоцна стана познат како АК-47.

Глобален феномен: Сигурноста пред сè

Одлуката на СССР да избере АК, и покрај неговата послаба прецизност, се покажа визионерска. Лесен за користење, евтин за производство, толерантен на слаба муниција и неверојатно издржлив – АК стана симбол на едноставност и сигурност.

Произведени се над 100 милиони парчиња, користен е во повеќе од 50 земји, а дури и се најде на знамиња и грбови. Недостатоците – тежина и ограничен дострел – се појавија како проблем дури подоцна, кога војните бараа поголема прецизност.

Сепак, АК остана „вечен“ благодарение на сигурноста. Подоцнежните модификации (АКМ, АК-74, АК-12) ја подобрија прецизноста, но ја задржаа легендарната доверливост. Тоа е суштината: полесно е да направиш сигурно оружје попрецизно, отколку обратно.