„Како мојот сопруг со години ме контролираше: Камери низ куќата, GPS кога сум надвор и нотификација за секое трошење пари. Не можев да мрднам, а тој да не знае. Но, еден ден се сетив како да избегам“

Шпионот го следи секој мој потег? Човекот што спие до мене.

Употребата на паметната технологија од страна на мојот сопруг Дејвид беше дизајнирана да ме контролира и заплаши, од седумте камери што ги инсталираше во нашиот дом и заедничкиот „облак“ на Apple што ги складираше нашите податоци, до неговиот паметен часовник кој ги следи моите финансиски трансакции и апликацијата „Најди ги моите пријатели“ на нашите телефони кои откриваат каде сум во секое време.

Во текот на нашата 15-годишна врска, она што започна како неговата навидум невина употреба на технологијата полека се претвори во злобна.

За надворешниот свет, мојот сопруг беше шармантен, нашите привилегирани животи во живописното село беа завидни.

Никој немаше да претпостави дека зад затворени врати ме нарекува „безвредна курва“, погрешно ме обвинуваше дека изневерувам и физички ме напаѓаше доколку одбијам да му дозволам да ги чита моите WhatsApp. Ако некогаш спомнав дека ќе го оставам, тој се закануваше дека ќе се убие.

Напорите на Дејвид да ме прекрши, да ја искорени секаква приватност и контрола што ја имав врз мојот живот, беа уште полесни со технологијата со која располагаше.

Затоа, не бев изненадена кога, минатиот месец, владиниот Комитет за култура, медиуми и спорт објави дека домашните безбедносни системи, монитори за бебиња и тракери за фитнес се меѓу уредите што придонесуваат за семејна злоупотреба овозможена од технологија.

На крајот го оставив Дејвид, но неговото набљудување беше толку екстремно што морав да ја прекинам струјата во нашата куќа за да не ме фати додека го правам тоа.

Дури и сега, откако се разведов од него поради принудна контрола – начин да се направи партнерот да се чувствува зависен, изолиран и исплашен – се тресам додека повторно го преживувам емоционалното уништување.

Па како јас, 40-годишна жена, дозволив вака да ме контролираат?

Можеби знаците секогаш беа таму. Дејвид и јас бевме пријатели уште од универзитетот, но дури во нашите доцни 20-ти тој стана флертувачки настроен, секојдневно ми испраќаше пораки да ми каже дека сум убава и многу подароци.

Сега, сфаќам дека налетот на вниманието беше обид да ме контролира, но во тоа време бев поласкана и кога ме бакна на крајот од вечерата во ресторан, решив дека нашето цврсто пријателство е идеална основа за врска.

Во 2008 година, пред технологијата за следење на луѓето онлајн да стане вообичаена, Дејвид се опседна со мојот профил на Фејсбук. Праша кои се машки пријатели кои ме „тагнале“ и што правам сонив.

„Изгледа како да флертува со тебе“, рече Дејвид. Тогаш, неговиот загрижен совет имаше смисла – засрамена поради имиџот на девојка за забава што можеби го прикажувам како професионална жена, би ги избришала објавите.

Сега гледам дека друго однесување требаше да ме алармира. Кога ќе излезевме со пријателите, тој цврсто се фиксираше ако некој човек се обиде да разговара со мене. Тие го најдоа неговиот фокус вознемирувачки, а Дејвид ми рече дека пријателите не ми мислат баш најдобро.

Порасна меѓусебната недоверба меѓу него и моите пријатели и, бидејќи се чинеше дека ми го дава целото внимание што ми требаше, се чувствував полесно да престанам да се дружам.

За неколку месеци Дејвид се пресели во мојата куќа и ја напушти својата продажна кариера за да биде маркетинг директор како мене – можеби уште едно црвено знаме, иако во тоа време мислев дека тоа значи дека ќе имаме повеќе заедничко.

Едно попладне во 2014 година, тој се вратил дома со неодамна промовираното „паметно ѕвонче“ со камера што се активирала кога детектирало движење, предупредувајќи го сопственикот за каква било активност преку известување на нивниот паметен телефон.

„Тоа ќе помогне да се одржи куќата безбедна“, рече тој, не неразумно. Сепак, како што минуваа месеците, тој почна да се осврнува на моите појавувања на неа. „Ти беше доцна дома“, ќе речеше тој. „Каде беше?“

„Дали тоа беше доставувач на кој му ја отворив вратата?“ би прашал за време на вечерата. Едвај помислив дека тоа што сум заглавена во сообраќајот или примам пакет бара дискусија.

Набргу потоа, тој предложи да отвориме заедничка банкарска сметка. Зошто да не? На крајот на краиштата, заработувавме слична плата и делевме сметки. Она што не го очекував беше Дејвид да ја поврзе нашата тековна сметка со неговиот Apple часовник, па секогаш кога купував, тој беше предупредуван.

„Зошто нови навлаки за перници?“ ќе праша кога ќе се врати од работа. Или, во текот на денот, би добила порака: „Дали нашата банкарска сметка е хакирана или купи нови патосници за маса?“

Изгледаше сè повеќе параноичен за нашите финансии во домаќинството, па кога рече дека ќе ми „одвои“ пари за нашиот домашен буџет, јас се согласив.

Сè што ќе ја смири неговата вознемиреност, си помислив, дури и кога се најдов себеси како подигнувам готовина наместо да купам со картичка, за да задржам некаков привид на финансиска независност.

Кога Дејвид предложи брак во 2016 година, јас прифатив. До тогаш бев во моите доцни 30-ти и пробувавме да основаме семејсво. Бев премногу вложена во нашата врска за да ги признаам моите мачни сомнежи и се надевав дека посветеноста може да го натера помалку да ги преиспитува моите чувства кон него.

Наместо тоа, неговата параноја се зголеми. Секој машки колега што го спомнав, секој мајстор што го гледаше како пристигнува додека беше надвор, станаа потенцијална закана. „На овој му се допаѓаш? Дали ме изневеруваш?“ и почнав да сфаќам дека Дејвид не се грижи за безбедноста: тој сакаше да ме следи.

Се обидов да го уверам дека нема потреба – го сакав. Тој одговори со екстравагантни подароци и инсистирање дека едноставно сакаше да ме заштити.

Не се осмелив да им кажам на моите родители, кои мислеа дека тој е совршен зет, ниту на пријателите што ги отуѓив, кои се покажаа дека се во право. Се чувствував сè поизолирана.

Откако веќе ги замолив неколкуте колеги со кои сè уште повремено се гледав социјално на кафе, да не се „чекираат“ со мене на објавите на Фејсбук и да не откриваат каде се наоѓам, целосно се откачив од социјалните мрежи во 2017 година за да се избегне немилосрдното испрашување на Дејвид.

Почнав да влегувам во нашата куќа преку задната врата во градината за да не ја активирам камерата, но кога Дејвид дозна, стави камери и таму, заблагодарувајќи ми што го истакнав безбедносниот пропуст.

„Што ако нè украдат?“ би прашал. Му реков дека нашата градина е моето светилиште и не ми се допадна чувството на камера што ме фаќа како ги средувам цвќињата, без разлика на причината.

„Не биди глупава“, рече тој, додавајќи четири дополнителни камери околу стреата на нашата куќа, така што целиот периметар беше под надзор во 2018 година.

Во солзи од неверување, конечно го изгубив трпението и го прашав зошто мора постојано да знае каде сум.

Нешто во него изгледаше како да се превртува. Беше 15 часот и тој насилно легна на нашиот кревет, останувајќи таму со часови, неподвижен и одбивајќи да зборува. Шокирана, почувствував дека направив нешто погрешно.

Мојата вина се зголеми следното утро, кога тој почна да плаче и рече дека ќе се убие ако го оставам. Вознемирена, ветив дека тоа никогаш нема да се случи. Во тој момент, тој сигурно знаеше дека победил: можеше да контролира, а јас ќе му простам.

Неговите долги, мрачни тишини станаа неделни појави, испрекинати со вербална злоупотреба. Кога едно утро за време на појадокот реков дека немам доволно во буџетот за средства за чистење Дејвид избувна.

„За што ти требаат повеќе пари, неблагодарна курво“, рече тој, пред да излезе од собата, оставајќи ме да стојам шокирана во кујната.

Подоцна, кога се однесуваше како ништо да не се случило, му реков дека нема да трпам така да ми зборуваат. Тој рече дека ако заминам, никој друг нема да ме посака, бидејќи бев „безвредна и глупава“.

Трчајки во солзи во бањата, му поверував. Ми беше испран мозокот мислејќи дека нема да бидам ништо без него; дека тој ќе умре од самоубиство, а јас би била одговорна.

Му ја дадов мојата лозинка за Apple ID кога се преселивме заедно за да може да ги види моите фотографии на нашиот заеднички Mac компјутер – тој ретко се фотографираше и се чинеше како начин да ја прославиме нашата врска.

Тој почна да ги користи тие слики против мене. Ме праша кој е машкиот колега на фотографијата што ја направив од нас во паркот за време на ручек. „Зошто не рече дека ќе излезеш со него?“ праша веднаш како што влегов дома, пред да одбие да зборува со мене до крајот на денот.

Кога најде хотел што го пребарував за да го истражам нивниот паркинг за работна конференција, тој одби да верува дека нема да си одам со љубовник.

„Знаев дека ме изневеруваш“ – Неговиот гнев, овој пат, беше проследен со плачливо извинување.

Во 2019 година, откако почнав да работам од дома, ситуацијата доби уште покошмарен пресврт. Дејвид инсталираше камери поврзани со неговиот телефон во нашата дневна соба и кујна. „Зашто ако камерите на отворено не успеат“, рече тој, а стомакот ми се тресеше од вознемиреност и гнев.

Не ми беше дозволено да трошам 5 евра на хидратантна крема, но тој трошеше стотици на технологија за да ме следи.

Чудно е чувството да те гледаат, како тие камери не само да ги регистрираат твоите движења, туку и да ти ја испитуваат душата; тивко судејќи, следејќи, вооружувајќи сè што правите.

На мојот лаптоп на масата во кујната се чувствував повредено. Седејќи на софата, не можев да се опуштам. „Не ручаше денес – сигурно си работела напорно“, ќе рече Дејвид, а јас знаев дека ја гледал снимката од камерата цел ден.

Двапати, кога одбив да му покажам безопасни пораки од колегите на WhatsApp – единствената форма на комуникација до која не можеше да пристапи преку мојот Apple ID – тој бесно ме турна низ собата.

Тие напади беа неговото единствено однесување што го регистрирав како злоупотреба, но сепак не беа доволно редовни за да размислувам да побарам помош.

Стресот ме натера да престанам да јадам и ослабев. Нашите обиди да основаме семејство не успеаја, а до 2021 година, кога Дејвид рече дека треба да се следиме на Find My Friend, апликацијата автоматски достапна за корисниците на iPhone, се чувствував премногу слаба за да се спротивставам.

Кога ми пиша порака додека го шетав моето куче – една активност во која сè уште наоѓав утеха – дека сум отишла предалекуод дома, беше пресвртница во нашиот брак, инвазија предалеку.

Ми требаше надворешно мислење. Знаејќи дека ќе има последици, едно утро минатата година го оставив мојот телефон дома, па Дејвид не можеше да ме следи додека возев на преглед кај психолог што го закажав на мојот работен лаптоп, за да не го види. Таму, за прв пат го прелеав целиот надзор на Дејвид на странец.

Таа рече дека сум подложна на присилна контрола, термин за кој едвај размислував.

Насилниците, според мојот ум, беа физички насилни. Плачев со солзи на олеснување додека сфатив дека нема да полудам.

Откако се вратив дома на десетици пропуштени повици и пораки од бесниот Дејвид, кому му се преправав дека сум го оставила телефонот дома додека пазарувам, знаев дека морам да заминам пред да ми биде уништен умот.

Следниот ден, со изговор дека ги посетив за да им дадам подарок, им кажав на родителите сè. Држејќи ме додека плачев, се договоривме да се преселам во нивната куќа и да отворам банкарска сметка регистрирана на нивната адреса.

За да ги вратам спомените за кои се плашев дека Дејвид од бес ќе ги уништи откако ќе заминам, се преправав дека бришам прашина од камерите, вадев фото албуми од фиоките за неколку секунди пред да ги вратам во нивната положба.

Една недела подоцна, кратко откако Дејвид замина на работа, го исклучив напојувањето во целата куќа во кутијата со осигурувачи – единствениот начин на кој можев да ги исклучам камерите.

Речиси веднаш, тој се јави. „Има прекин на струјата“, му реков најсмирено што можев, чукајќи со срцето, пред да го оставам телефонот на софата, во случај да ме следи како трчам горе-долу додека ги ставав моите торби во автомобилот.

Пред да ја затворам вратата од нашиот дом за последен пат, го избришав Дејвид од Најди го мојот пријател и го исклучив телефонот. Тој веќе им се јави на моите родители додека стигнам до нивната куќа, 30 километри подалеку.

Тато му рече дека ќе заминам и нема да ме контактира. Следниот ден го вклучив телефонот на низа пораки. „Ти си кучка“. Ми го уништи животот“, рече тој.

Еден месец подоцна, поднесов барање за развод, судијата го прифати аргументот на мојот адвокат дека камерите, финансиското следење и следењето на Дејвид претставуваат принудна контрола.

Ме советуваа да го пријавам Дејвид во полиција, но, сепак згмечен, не можев да се соочам со можноста да го видам на суд.

Полека ја обновувам мојата самодоверба, но наследството од неговото злоставување останува. Дури и сега, кога гледам камера, понекогаш се прашувам кој гледа – и зошто.

Доколку сакате добра акција или пак забегани и жестоки случки само за најхрабрите читатели, тогаш посетете го каналот Жестоко. Предупредување: Содржините може да ве вознемират!