Вселенскиот телескоп „Џејмс Веб“ на НАСА го направи првото детектирање на јаглерод диоксид на планета надвор од нашиот Сончев систем. Зошто е ова важно?

Телескопот Џејмс Веб на НАСА за прв пат откри јаглерод диоксид во атмосферата на планета надвор од нашиот Сончев систем.

Откритието е важно затоа што сугерира дека опсерваторијата вредна 10 милијарди долари можеби ќе може да открие и мери гас во потенки атмосфери на помали, карпести планети кои би можеле да бидат погодни на живот.

„WASP-39 b“ е џин од врел гас кој орбитира околу ѕвезда слична на Сонцето, на оддалеченост од 700 светлосни години од Земјата. Има маса приближно една четвртина од онаа на Јупитер – приближно иста како Сатурн – и дијаметар 1,3 пати поголем од оној на Јупитер.

Температурата на оваа егзопланета е околу 900 Целзиусови степени.

За разлика од постудените, покомпактни гасни џинови во нашиот Сончев систем, „WASP-39 b“ орбитира многу блиску до својата ѕвезда – само околу една осмина од растојанието помеѓу Сонцето и Меркур – завршувајќи едно коло за нешто повеќе од четири земјини дена.

Откритието на планетата, објавено во 2011 година, е направено врз основа на копнените детекции на суптилното, периодично затемнување на светлината од нејзината ѕвезда домаќин додека планетата транзитира или поминува пред неа.

Претходните набљудувања од други телескопи, вклучувајќи ги вселенските телескопи „Хабл“ и „Спицер“ на НАСА, открија присуство на водена пареа, натриум и калиум во атмосферата на планетата.

Неспоредливата инфрацрвена чувствителност на „Веб“ сега го потврди присуството на јаглерод диоксид и на оваа планета.

Транзитните планети како „WASP-39 b“, можат да им обезбедат на истражувачите идеални можности за истражување на планетарните атмосфери.

За време на транзитот, дел од ѕвездената светлина е целосно затемнета од планетата – предизвикувајќи целокупно затемнување – а дел се пренесува низ атмосферата на планетата.

Бидејќи различни гасови апсорбираат различни комбинации на бои, истражувачите можат да анализираат мали разлики во осветленоста на пренесената светлина низ спектарот на бранови должини за да утврдат од што точно е направена атмосферата.

Со својата комбинација на надуена атмосфера и чести транзити, „WASP-39 b“ е идеална цел за спектроскопија.

Истражувачкиот тим го користеше Вебовиот близок инфрацрвен спектрограф (NIRSpec) за своите набљудувања на „WASP-39 b“.

„Штом податоците се појавија на мојот екран, неверојатната карактеристика на јаглерод диоксидот ме изненади“, рече Зафар Рустамкулов, дипломиран студент на Универзитетот „Џон Хопкинс“ и член на тимот на „JWST Transiting Exoplanet Community Early Release Science“, кој ја презеде оваа истрага.

„Тоа беше посебен момент, преминување на важен праг во науката за егзопланетите“.

Ниту една опсерваторија досега не измерила толку суптилни разлики во осветленоста на толку многу поединечни бои, во опсегот од 3 до 5,5 микрони во спектарот на пренос на егзопланети.

Пристапот до овој дел од спектарот е клучен за мерење на изобилството на гасови како вода и метан, како и јаглерод диоксид, за кои се смета дека постојат на многу различни видови егзопланети.